Nazwa „żuaw” pochodzi od nazwy algierskiego plemienia Kabylów - zuãwa. W 1831 roku, w okresie zdobywania Algierii przez Francję, utworzono z nich oddziały lekkiej piechoty. Już wtedy charakteryzowali się swoistym umundurowaniem, w skład którego wchodziły m.in. szerokie spodnie, ściągane przy kostce i fez czyli wschodnie nakrycie głowy w kształcie ściętego stożka, zakończonego czarnym frędzlem. Żuawi brali udział w wojnie krymskiej, wojnie francusko-austriackiej, w czasie interwencji francuskiej w Meksyku. Twórcą polskiego oddziału żuawów był Franciszek Rochebrune, Francuz służący niegdyś w armii francuskiej, który od 1862 roku prowadził w Krakowie szkołę fechtunku. Stał się pomysłodawcą najbardziej charakterystycznego oddziału Powstania Styczniowego i jego dowódcą. Po wybuchu walk wyruszył z Galicji wraz ze swymi wychowankami, wśród których byli studenci, gimnazjaliści, rzemieślnicy i po przekroczeniu granicy z Królestwem Polskim dotarł do Ojcowa.