Ludobójstwo, którego dopuścili się integralni nacjonaliści ukraińscy na Wołyniu wobec Polaków było jednym z najtragiczniejszych polskich doświadczeń podczas II wojny światowej. Palenie całych wiosek i mordowanie ich mieszkańców, w tym kobiet i dzieci z niebywałym okrucieństwem przez Ukraińców, wyznawców poglądów Dmytro Doncowa i Stepana Bandery to przykład niebywałego zdziczenia. Jak do tego doszło? Jak to się stało, że ukraińscy sąsiedzi postanowili wymordować swych polskich współmieszkańców? Aby na te pytania odpowiedzieć musimy nakreślić przyczyny, które sprawiły że rzesze Ukraińców zostały zainfekowane ideologią integralnego nacjonalizmu.

Zasadniczą przyczyną konfliktu był spór o dominację w Europie Wschodniej. Rosji za pretekst posłużyła sprawa kozaczyzny. W 1654 r. w Perejesławiu kozacki wódz – Bohdan Chmielnicki odwołał się do pomocy rosyjskiej, co wychodziło naprzeciw moskiewskim pragnieniom przyłączenia ziem ukrainnych do Rosji. W 1658 r. hetman kozacki Jan Wyhowski zawarł z Rzeczpospolitą w Hadziaczu ugodę, na mocy której wojewóedztwa kijowskie, czernichowskie i bracławskie jako Księstwo Ruskie miały stworzyć trzeci człon Rzeczpospolitej, równorzędny z Koroną i Wielkim Księstwem Litewskim. To nie spodobało się kozackim rzecznikom orientacji prorosyjskiej. Wyhowskiego okrzyknięto "Lachem" i zarzucano mu, że pragnie "sprzedać Ukrainę w Polsce".

Wolne Miasto Gdańsk, powstałe w 1920 r. na mocy ustaleń traktatu wersalskiego z czerwca 1919 r. kończącego I wojną światową, było rozwiązaniem połowicznym, i jak się wkrótce okazało – tymczasowym. Takie rozwiązanie nie zadowalało ani odrodzonej Polski, ani Niemiec. Status miasta, a w zasadzie quasi-państwa, gdyż WMG obejmowało tereny przyległe, m.in. Żuławy (łącznie było to ok. 1900 km²) gwarantowała Liga Narodów, której przedstawiciel – Wysoki Komisarz – przebywał na terenie miasta. Rzeczpospolita Polska miała na tym terenie zapewnione umowami międzynarodowymi szerokie uprawnienia. Przedstawicielem RP był Komisarz Generalny.

Epoka napoleońska zakończyła się w 1815 r. Kongresem Wiedeńskim, który ustanowił nowy porządek europejski. W odniesieniu do ziem polskich nastąpiła likwidacja Księstwa Warszawskiego, ustanowionego przez Napoleona. Rosja stała się głównym rozgrywającym, skupiając pod swą władzą znakomitą część ziem dawnego Księstwa. Mimo sprzeciwu Austrii, niechętnej postawie Anglii i Francji oraz Prus cesarz Aleksander I wygrał rozgrywkę polityczną, tworząc Królestwo Polskie w unii personalnej z Rosją.

Był to jeden z oddziałów powstańców warszawskich, stworzony w wyniku improwizacji. Inicjatorem jego powstania był por. Kazimierz Leski „Bradl”, oficer wywiadu i kontrwywiadu, osoba o przebogatym życiorysie i zasługująca na osobne opracowanie. Wystarczy wspomnieć, że „Bradl” w mundurze niemieckiego generała, z dokumentami na nazwisko von Hallmann, zdobył część niemieckich planów Wału Atlantyckiego. Rozpracowywał również niemieckie służby policyjne (strukturę i obsadę personalną) w ramach referatu 997, wchodzącego w skład kontrwywiadu KG AK.

W 1681 r. Imperium Osmańskie wsparło antyhabsburskie powstanie Imre Thököly'ego, kalwińskiego arystokraty, jednocześnie gotując się do wojny z Austrią. Od czasów upadku Konstantynopola w 1453 r. Turcja próbowała wdzierać się w głąb Europy, narzucając jej islam i podporządkowując sobie kolejne kraje.

Polska placówka na Westerplatte – półwyspie przy ujściu Martwej Wisły do Zatoki Gdańskiej – powstała na mocy decyzji Ligi Narodów w 1924 r. Teren przyznany Polsce w wieczystą dzierżawę miał ok. 60 ha powierzchni. Powstała tam Wojskowa Składnica Tranzytowa, służąca do przeładunków materiałów wojskowych i amunicji. Wybudowano trzy magazyny przeładunkowe i 19 magazynów amunicyjnych, osłoniętych wysokimi nasypami ziemnymi. Pod koniec 1925 r. ustalono liczebność żołnierzy polskich na terenie Westerplatte – miało ich być 88 (2 oficerów, 20 podoficerów i 66 szeregowych). Pierwszy oddział sformowano w połowie stycznia 1926 r. z żołnierzy pochodzących z pułków wchodzących w skład 4 DP z Torunia. Pierwszym dowódcą został por. Stefan Konieczny. Załoga zmieniała się co pół roku. Po aneksji Kłajpedy przez III Rzeszę w marcu 1939 r. strona polska rozważała scenariusz puczu hitlerowskiego w Gdańsku, który mógł zagrozić polskiej placówce na Westerplatte. Przystąpiono zatem do potajemnego wzmacniania i dozbrajania sił Wojskowej Składnicy Tranzytowej.

Po pierwszej wojnie światowej odrodzona Rzeczpospolita uzyskała dostęp do Bałtyku na niewielkiej długości ok. 140 km (łącznie z półwyspem Hel). Już 28 listopada 1918 r. Naczelnik Państwa Józef Piłsudski powołał na mocy dekretu z tego właśnie dnia „marynarkę polską”, jeszcze przed formalnym przyznaniem Polsce Pomorza na mocy traktatu wersalskiego w czerwcu 1919 r. Marynarka wojenna miała chronić to „polskie okno na świat” i pomagać w osłonie szlaków handlowych. Budowa marynarki wojennej była ogromnym wysiłkiem dla państwa, które po ponad stuletniej niewoli musiało scalić ziemie trzech zaborów i uczynić z nich jednolity organizm państwowy. Marynarka wojenna, jako rodzaj sił zbrojnych polegający w największym stopniu na technicznych środkach walki, wymagała bardzo dużych nakładów finansowych, które pozwoliłyby na wyposażenie jej w nowoczesne okręty.

Symbol tego królewskiego ptaka w historii naszej państwowości pojawia się niemal od samego początku. Jego wizerunek po raz pierwszy zaprezentowany został na monetach bitych przez Bolesława Chrobrego z okazji zjazdu gnieźnieńskiego. Nie przypomina on orła stosowanego w późniejszej heraldyce, co wywoływało niejednokrotnie dyskusje w środowisku naukowym. Niektórzy widzieli w nim raczej galijskiego koguta lub bizantyjskiego pawia lub gołębicę – symbol Ducha Świętego. Ostatecznie jednak stanęło na tym, iż wizerunek ptaka z denara Chrobrego przyjęło się uznawać za pierwszą wizualizację polskiego godła. Z czasem wizerunek orła przyjęła większość linii dynastii Piastów. Orzeł w formie zbliżonej do heraldycznej (rozpostarte skrzydła) pojawił się po raz pierwszy na brakteacie Kazimierza Sprawiedliwego.

Historia tej nietypowej lotniczej jednostki jest niemal nieznana szerszemu gronu odbiorców. Szkoda, gdyż obrazuje po raz kolejny, że polscy piloci byli elitą elit i przysporzyli wiele chwały polskiemu orężowi.
Przegrana przez Niemców bitwa powietrzna nad południową Anglią i praktyczne zaniechanie przez III Rzeszę inwazji na wyspy brytyjskie oraz przeniesienie ciężaru walk na front wschodni spowodowało, że rok 1942 stawał się powoli okresem „nudy” dla myśliwców w Wielkiej Brytanii. W Dowództwie Lotnictwa Myśliwskiego w Stanmore pod Londynem opracowano pewien plan, polegający na wysłaniu do północnej Afryki, gdzie ścierały się ze sobą brytyjska 8 Armia z niemiecką 5 Armią Pancerną i włoską 1 Armią, zespołu pilotów myśliwskich celem wsparcia oraz treningu i zgrywania działań lotniczych z naziemnymi przed planowaną inwazją na kontynent. 

Południowo-wschodnie pogranicze Rzeczpospolitej Obojga Narodów stale było narażone na najazdy tatarskie. Stosunki z chanatem krymskim układały się różnie – niekiedy nawet objawiały się dłuższymi chwilami pokoju. Jednakże po wojnie domowej na Krymie w pierwszej połowie XVII wieku, kiedy władzę przejął Mehmed IV Girej, kraj był spustoszony i ziemie polskie stanowiły łakomy kąsek dla Tatarów. Strona polska zdawała sobie sprawę z tego, że kolejna łupieżcza wyprawa tatarska jest tylko kwestią czasu. Na początku 1643 r. pisał o tym król Władysław IV w liście do hetmana wielkiego koronnego Stanisława Koniecpolskiego uprzedzał „aby niespodziewaną inkursją znacznej jakiej ten nieprzyjaciel (tj. Tatarzy – przy. aut.) w państwach naszych szkody nie uczynił”

Przywrócenie niepodległości Polsce nie było prostym procesem. Choć istniała ona w sercach naszych przodków, wizja osiągnięcia wolnego państwa była czymś bardzo odległym. Po szeregu powstań, w których nasi dziadowie przelewali krew, wyglądano okazji geopolitycznej, która pozwoliłaby przywrócić niepodległość. Niebyt Polski na mapach po 123 latach miał jednak już wkrótce dobiec końca. Okazja taka nadarzyła się podczas pierwszej wojny światowej, w której brali udział wszyscy zaborcy Rzeczpospolitej.

Wojna polsko-rosyjska, stoczona w 1792 r. w obronie Konstytucji 3 Maja, nie była w stanie zahamować postępującego rozkładu państwa polsko-litewskiego. Pomagali w tym usilnie niektórzy magnaci, czego najlepszym wyrazem stała się konfederacja targowicka. Jej pomysł podała caryca Katarzyna, z jej też polecenia opracowano tekst deklaracji sprzysiężenia. Z propagandowego punktu widzenia chodziło o „obronę złotej wolności”, rzekomo zagrożoną przez „tyranię”, którą miały wprowadzić reformy Sejmu Wielkiego, z polską konstytucją na czele. Właściwym celem był kolejny zabór ziem polskich. Rosyjska władczyni znalazła w swym dziele zauszników w Polsce, którzy suto opłacani przez dwór w Petersburgu zdradzali Rzeczpospolitą.

Powstanie zabajkalskie, które wybuchło wśród polskich powstańców zesłanych na Syberię po 1863 r., jest niemal nieznane w szerszej świadomości historycznej społeczeństwa. W sytuacji wydawałoby się wręcz beznadziejnej, tysiące kilometrów od Polski, bez broni i zaplecza, w środowisku polskich zesłańców zrodził się plan wywalczenia sobie drogi do Chin i odzyskania w ten sposób wolności. Ten niejako ostatni epizod Powstania Styczniowego świadczy o dwóch rzeczach. Po pierwsze ukazuje nam niezwykłe przywiązanie Polaków do wolności i ogromną żywotność polskiego ducha narodowego, który pozwolił nam przetrwać okres zaborów. Po drugie pozwala nam zrozumieć jak wielkim zagrożeniem dla autokratycznej Rosji (ale też i Prus czy w mniejszym stopniu Austrii), był polski zarazek „dżumy wolności”, który potrafił objawić się nawet na dalekiej Syberii. Warto to wydarzenie przywrócić polskiej pamięci zbiorowej i wypełnić lukę o polskich zesłańcach, którzy rzucili nad Bajkałem wyzwanie carskiemu imperium.

Jednym z głównych tematów konferencji przedstawicieli USA, Wielkiej Brytanii i ZSRS w Jałcie na Krymie w lutym 1945 roku była sprawa Polski. Oprócz spraw granic omawiano także sposób wyłonienia nowych, powojennych władz. Miały one się ukonstytuować na podstawie wyborów „wolnych i nieskrępowanych […] w możliwie najszybszym czasie”, jak głosiła wspólna deklaracja podpisana przez prezydenta USA Franklina D. Roosevelta, premiera Wielkiej Brytanii Winstona Churchilla i dyktatora Związku Sowieckiego Józefa Stalina. Sytuacja polityczna w Polsce nie sprzyjała komunistom. Polska Partia Robotnicza była postrzegana przez większość polskiego społeczeństwa jako agentura Moskwy i pomimo szermowania przez komunistów patriotycznymi hasłami i ciągłym odwoływaniem się do polskiej „racji stanu” sytuacja nie ulegała poprawie.

Po przegranej bitwie pod Maciejowicami 10 października 1794 r. upadek insurekcji kościuszkowskiej był kwestią nadchodzących dni. Do niewoli dostał się sam Tadeusz Kościuszko, a sytuacja Warszawy stała się krytyczna. Przegrana bitwa była momentem kulminacyjnym całego powstania, po niej polski opór stał się chaotyczny i nieskoordynowany. Znacząco podupadło morale, wśród obrońców stolicy byli żołnierze spod Maciejowic – świadkowie klęski, załamani odwrotem, co miało swe przełożenie na stan ducha sił mających odpierać rosyjski atak.

Zawiązkami przyszłego batalionu „Ruczaj” były oddziały wchodzące w skład VII zgrupowania 2 rejonu I obwodu. Niektóre z nich miały swój początek jeszcze w 1939 r. - tak było np. ze 136 plutonem ppor. Adama Jaworskiego „Jastrzębia”, który wywodził się z organizacji „Polska Niepodległa”, założonej 1 listopada 1939 r. przez Józefa Sulińskiego „Zawiszę”. W 1940 r. przez Zygmunta Brandta „Saturna” została sformowana kompania szturmowa, dowodzona kolejno przez por. Stanisława Ornocha „Babicza” i ppor. Karola Gomułkę „Longa”. Dowódcą zgrupowania był rtm. Czesław Grudziński „Ruczaj”, a jego zastępcą – por. „Babicz”. Zgrupowanie złożone było m.in. z kompanii:

Rotmistrz Witold Pilecki to jeden z sześciu najodważniejszych ludzi okresu II wojny światowej. Opinię taką wyraził brytyjski historyk prof. Michael Foot i jest ona w pełni zasłużona. Pilecki skupiał w sobie walory i zalety polskiego żołnierza i oficera, gotowego do największych poświęceń oraz przymioty wyróżniające działacza społecznego – przedsiębiorczość i chęć pomocy ludziom.

Urodził się 3 lipca 1887 r. w Zatorze w Małopolsce. Nauki gimnazjalne pobierał w Rzeszowie, a następnie (w 1906 r.) wstąpił na wydział prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Studiował ekonomię i historię gospodarczą. Jeszcze przed ukończeniem studiów publikował swe artykuły w „Ekonomiście” i „Czasopiśmie Prawnicznym i Ekonomicznym”. Był niezwykle zdolnym studentem – na IV roku studiów otrzymał nagrodę Wydziału Prawa UJ za pracę pt. „Organizacja kredytu przemysłowego w Królestwie Polskim i Galicji”. Na uczelni związał się z ruchem narodowym, udzielając się w Zjednoczeniu Młodzieży Narodowej i konspiracyjnym Związku Młodzieży Polskiej „Zet”. Od 1910 r. był działaczem Ligi Narodowej, tworzonej przez Romana Dmowskiego. W tym samym roku ukończył studia, uzyskując doktorat i wydając monografię „Nauka o podmiocie gospodarstwa społecznego”. 

Urodził się 23 sierpnia 1925 r. w Żabińcach, w pow. husiatyńskim. Jego ojciec - Maksymilian - był bratankiem powstańca styczniowego Adama Chmielowskiego, znanego szerzej jako brat Albert, założyciela zgromadzenia zakonnego albertynów i albertynek, niosącego pomoc ubogim. Ukończywszy edukację na poziomie podstawowym, rozpoczął naukę w gimnazjum w Łucku, a po przeprowadzce rodziny do Wilna w 1937 r. kontynuował ją w Gimnazjum Męskim im. Króla Zygmunta Augusta. Do konspiracji przystąpił w sierpniu 1940 r.