Szukaj

Koronacja Zygmunta Augusta

KORONACJA ZYGMUNTA AUGUSTA

Syn Zygmunta I Starego i Bony Sforzy przyszedł na świat 1 sierpnia 1520 r. w Krakowie . Od najmłodszych lat znajdował się pod silnym wpływem matki, która początkowo uczyła go sama. Od początku Bona zabiegała też o tron dla syna. Jej naciski sprawiły, że już w grudniu 1522 r. przedstawiciele Wielkiego Księstwa Litewskiego uznali Zygmunta Augusta wielkim księciem na wypadek śmierci jego ojca. Było to złamanie umów pomiędzy Koroną a Litwą, które określały, że elekcja na tron książęcy odbywa się za zgodą panów polskich. Pomocnika Bona znalazła w jednym z najbogatszych ludzi na Litwie – Olbrachcie Gasztołdzie. W zamian za godność wielkiego kanclerza litewskiego dla Gasztołda i nominację na wojewodę nowogrodzkiego dla jego syna, Bona uzyskała zapewnienie litewskich dostojników o uznaniu Zygmunta Augusta wielkim księciem litewskim w momencie śmierci Zygmunta I. Jednocześnie przedstawiciele rady książęcej złożyli dwuletniemu Zygmuntowi Augustowi przysięgę wierności. Królowa za wszelką cenę pragnęła dziedziczności tronu dla Jagiellonów. Powodem takich zabiegów mogły być wzorce uprawiania polityki, które Bona przywiozła ze sobą z Italii. Tam władca takiego czy innego księstwa praktycznie nie musiał się z nikim liczyć. Odmienna kultura polityczna Polski, silna pozycja szlachty, możnowładztwa i Sejmu była dla niej czymś nowym i trudnym do zaakceptowania. Im bardziej obserwowała targi króla z Sejmem o fundusze na takie czy inne przedsięwzięcie, tym bardziej była zdeterminowana do zapewnienia mocnej pozycji dla swego syna. Obawiała się tego, co może nastąpić po śmierci Zygmunta I, tym bardziej, że w chwili narodzin syna miał on już ponad pięćdziesiąt lat. Bona de facto z czasem przejęła od Zygmunta I kierownictwo w sprawach politycznych. Z własnych środków wykupywała domeny w Koronie i na Litwie, dzięki którym zapewniała zyski płynące do skarbu koronnego. Uważała, skądinąd słusznie, że pozycja króla ulegnie wzmocnieniu wtedy, gdy będzie on dysponował takimi środkami finansowymi, które w jakiejś mierze zminimalizują wpływ Sejmu i szlachty. Jednakże, jak zauważył Władysław Konopczyński w swym świetnym dziele „Dzieje Polski nowożytnej”, „Z czasem korupcja i intryga zamiast współpracy z wolnym narodem w imię wspólnego i patriotycznego ideału stała się jej metodą. Byle zdobyć i utrwalić władzę, to był szczyt jej i Machiavella polityki”. Jeden ze świadków ówczesnych wydarzeń tak opisał rolę królowej Bony: „Król jegomość nie ma silnej woli, tak jak na wędzidle trzymany. Wszystko ma w ręku królowa Bona. Bona jedna całym państwem rządzi, wszystkim rozkazy wydaje i tak już naprzykrzyła się wszystkim przedniejszym panom i szlachcie, że ledwie potrafią znieść ją do końca życia starego króla”. Nic zatem dziwnego, że nie cieszyła się popularnością wśród polskiej szlachty.

Pierwszy etap zabezpieczenia tronu polskiego dla swego syna dla Bony zamknął się 18 października 1529 r. Wówczas Zygmunt August z rąk biskupa wileńskiego otrzymał kołpak Witoldowy czyli oznakę godności władcy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Teraz należało przeprowadzić elekcję „vivente rege”, za życia panującego jeszcze władcy. Przedtem wszakże trzeba było przekonać do tego Sejm.Udało się to i 18 grudnia 1529 r. Sejm zwołany do Piotrkowa uchwalił wybór królewskiego syna na władcę. Z wnioskiem wystąpił podkanclerzy koronny i biskup krakowski Piotr Tomicki. Opozycja próbowała protestować, ale robiła to dość niemrawo. Ceremonia, która odbyła się na Litwie ułatwiła rozgrywkę z Sejm, który wkrótce został przeniesiony do Krakowa, zaś datę samej koronacji wyznaczono na 20 lutego 1530 r.

Tego dnia do Krakowa zjechało 9 biskupów, 14 wojewodów, 18 kasztelanów, 2 sufraganów, 6 opatów, szereg innych dostojników i przedstawicieli szlachty. W katedrze wawelskiej arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski Jan Łaski koronował Zygmunta Augusta na króla Polski. 10-letni Zygmunt ubrany był w specjalnie uszyty na tę okazję strój koronacyjny – do dziś zachowały się buty i można je oglądać na Wawelu. 21 lutego małoletni król odebrał przysięgę od mieszczan krakowskich, zaś jego ojciec wydał akt poręki, że młody król po osiągnięciu pełnoletności złoży przysięgę na wszelkie tradycyjne prawa, przywileje i wolności. 26 marca Zygmunt I specjalnym dyplomem to potwierdził, gdyż w kraju narastał groźny pomruk. Zygmunt August faktycznie objął tron w 1548 roku, a jednym z jego największych osiągnięć była Unia Lubelska, zawarta w 1569 r. pomiędzy Koroną i Wilekim Księstwem Litewskim, tworząca Rzeczpospolitą Obojga Narodów.

do góry
Sklep jest w trybie podglądu
Pokaż pełną wersję strony
Sklep internetowy Shoper Premium