Wersje językowe
SŁAWNI POLACY: JÓZEF HOFMANN
Urodził się 20 stycznia 1876 r. w Krakowie, w rodzinie muzyków – ojciec Kazimierz był kompozytorem, pianistą i dyrygentem, matka Matylda zaś śpiewaczką. Od najmłodszych lat przejawiał talent do muzyki – naukę gry na fortepianie rozpoczął w wieku 3 lat. Kiedy miał 8 lat zagrał koncert w Warszawie, a dwa lata później ruszył w tournée po Europie. W listopadzie 1887 r. wystąpił w Carnegie Hall w Nowym Jorku. Talent sprawił, że dostrzegł go potentat przemysłowy i mecenas sztuki – Alfred Corning Clark. Ufundował on Józefowi stypendium, zastrzegając jednocześnie, że nie może on występować publicznie przed ukończeniem 18 lat. 50 tys. dolarów stypendium pozwoliło młodemu pianiście na studia muzyczne w latach 1888-1894, które odbył w Berlinie m.in. pod okiem Antoniego Rubinsteina.
Fot. Józef Hofmann
Jednocześnie zaczął ujawniać się jego zamiłowanie do techniki. W 1887 roku zaczął korespondować z Thomasem Alvą Edisonem na temat wykorzystania jego wynalazku – cylindrycznego urządzenia do zapisywania dźwięku. Po okresie studiów rozpoczął wspaniałą karierę pianisty, koncertując w USA, Rosji, Anglii, krajach skandynawskich i Polsce. W 1926 r. otrzymał obywatelstwo USA. Nie zapominał jednak o Polsce, przyjeżdżając często z koncertami. Został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. W latach 1926-1938 był dyrektorem uczelni muzycznej Curtis Institute of Music w Filadelfii. 28 listopada 1937 dał w Metropolitan Opera House koncert z okazji 50-tej rocznicy swego debiutu w USA. Karierę aktywnego pianisty zakończył w styczniu 1946 r., dając pożegnalny koncert w Carnegie Hall. Tam też właśnie w 1988 r. podczas obchodów jubileuszu firmy produkującej najlepsze fortepiany na świecie – Steinway & Sons zawisły portrety najlepszych pianistów, którzy grali na ich instrumentach. Wśród portretów Franciszka Lista, Ignacego Paderewskiego, Siergieja Rachmaninowa czy Antoniego i Artura Rubinsteinów znalazł się także i portret Józefa Hofmanna.
Równie fascynujące są jego dokonania na polu wynalazków – i to takich, z których korzystamy codziennie. Otóż Józef Hofmann był pasjonatem motoryzacji. Zaowocowało to wynalazkiem nowoczesnych wycieraczek (ponoć zainspirował go ruch metronomu), resorów i zderzaków sprężynowych. Stworzył prototyp nawigacji GPS w postaci dysku z taśmowymi mapami o różnej skali. Był twórcą rzeczy tak popularnej jak spinacz biurowy. Do jego stworzenia przyczynił się... klucz wiolinowy, którego kształt podsunął pomysł Hofmannowi na rozwiązanie problemu spięcia luźnych kartek. Opracował wzmacniacz dźwięku w ówczesnych sieciach telefonicznych, spiralną grzałkę do wody, elektryczny zegar, piec na ropę naftową, proces regeneracji elektrod w akumulatorach i szereg rozwiązań konstrukcyjnych zastosowanych w balonach i samolotach.
Jako pianista zastanawiał się, jak ulepszyć i poprawić instrument i zwiększyć komfort grania na nim. Opracował zatem takie rzeczy jak regulowany stołek dla pianistów i udoskonalił system zapisu gry pianisty na taśmach perforowanych. Niektóre źródła podają, że stworzył również koncepcję motorówki, gdyż jak mówił „chciałbym mieć łódkę, która nie słucha wiatru i fal. Która płynie tam, gdzie ja chcę. […]. Ja nią będę sterował”. Ogółem opatentował – wg różnych źródeł – od 70 do 100 wynalazków, co przynosiło mu spore korzyści finansowe. Zmarł 16 lutego 1957 r. w Kalifonii.
Daniel Sieczkowski