Szukaj

Bitwa pod Trzcianą 27 czerwca 1629r.

REDISBAD HISTORYCZNIE: Z KART SŁAWY POLSKIEJ HUSARII - BITWA POD TRZCIANĄ 27 CZERWCA 1629 R.

W lipcu 1626 r. wojska szwedzkie pod wodzą króla Gustawa II Adolfa wylądowały w Piławie (dziś Bałtijsk),rozpoczynając tym samym kolejną polsko-szwedzką wojnę o panowanie nad Bałtykiem. Szwedzi wykorzystali skupienie sił zbrojnych Rzeczypospolitej na południowo-wschodnich rubieżach państwa,co było związane z konfliktami polsko-tureckimi. Północna część ziem polskich pozbawiona była praktycznie wojska i Szwedzi w szybkim tempie zajmowali kolejne miasta,m.in.: Elbląg,Malbork,Tczew,Gniew,Puck,Frombork,Starogard,Sztum,Dobre Miasto,Ostróda. Nie udało im się jedynie zdobyć z marszu Gdańska,choć to jego zdobycie i całego ujścia Wisły,przez które szło 80 % polskiego handlu zagranicznego,było celem strategicznym Gustawa II Adolfa. Zygmunt III Waza ruszył na odsiecz Gdańskowi.

Wojska koronne,skoncentrowane pod Toruniem wyruszyły na północ i na przełomie września i października 1626 r. doszło do bitwy pod Gniewem. Przewaga ogniowa Szwedów spowodowała duże straty w polskich szeregach,ale mimo tego i Szwedzi nie zdołali odnieść pełnego zwycięstwa i zdobyć Gdańska. Warto odnotować opinię Gustawa II Adolfa o polskiej husarii. Ten doskonały dowódca i strateg,nazywany "Lwem Północy" i do dziś prezentowany jako jeden z najlepszych wodzów wszechczasów,obserwując szarże husarzy pod Gniewem miał powiedzieć: "O gdybym miał taką jazdę; z moją piechotą obozowałbym tego roku w Konstantynopolu". Konflikt trwał nadal,w listopadzie 1626 r. dowództwo wojsk polskich objął hetman Stanisław Koniecpolski,a rok później – w listopadzie 1627 r. - przyszło wielkie polskie zwycięstwo w morskiej bitwie pod Oliwą. Nieco wcześniej,w sierpniu tegoż roku,doszło do bitwy pod Tczewem,tym razem pomyślniejszej dla polskiej strony,gdyż w bitwie został ranny król szwedzki oraz jego następca na stanowisku dowódcy i Szwedzi wycofali się z pola bitwy. Nastał okres wojny szarpanej,w której siły polskie niszczyły mniejsze podajzdy szwedzkie,odcinały drogi zaopatrzenia i jak pisali sami Szwedzi: "Nieprzyjaciel rąbie z tyłu i wszelkie dowozy odcina". Początek 1629 r. przyniósł klęskę wojskom polskim w bitwie pod Górznem (luty 1629 r.). Spowodowało to decyzję Sejmu o zwiększeniu nakładów na armię,tak aby stawić czoło Szwedom.

Po krótkim okresie rozejmu i wsparciu sił polskich przez posiłki przysłane przez cesarza Ferdynanda II Habsburga rozpoczęto działania wojenne. Do starcia doszło 27 czerwca 1629 r. pod Trzcianem (Trzcianą) na Pomorzu. Gustaw II Adolf postanowił rozbić siły cesarskie przed ich połączeniem z wojskami koronnymi,a gdy okazało się to spóźnione – postanowił przez Kwidzyn i Sztum zawrócić do Malborka,tak aby uniknąć starcia z polską jazdą w polu. Sztuka ta się nie udała i doszło do bitwy. Siły polskie i cesarskie liczyły – w zależności od źródeł - od 3700 do 4500 ludzi,w tym 700 husarzy,ok. 1200 Kozaków i ok. 2000 rajtarów cesarskich. Szwedów było zaś 5000 piechoty i 4000 muszkieterów. Koniecpolski dopadł szwedzkich straży tylnich i do frontalnego ataku rzucił Kozaków i cesarską rajtarię,zaś z husarią uderzył z boku,co spowodowało zamieszanie w szwedzkich szeregach i ich paniczną ucieczkę w stronę Straszewa,leżącego 3 km dalej. Pogoń polska doprowadziła do kolejnego uderzenia,które znów rozbiło szwedzkie szyki. Wojska nieprzyjaciela rzuciły się do ucieczki w stronę Pułkowic – 7 km dalej – gdzie przebywał z resztą swych sił Gustaw II Adolf. Tam doszło do trzeciego starcia,które ostatecznie przesądziło o polskim zwycięstwie. Lepsze wyszkolenie szermiercze Polaków i chorągwi kozackich zdecydowało o tym,że niemożliwe stało się utworzenie szyków przez Szwedów i wykorzystanie przewagi ogniowej. O zaciętości tych zmagań świadczy fakt odnalezienia na polu bitwy wielu odciętych dłoni,które zaciśnięte były na pistoletach. W starciu brał udział hetman Koniecpolski,który zabił szwedzkiego oficera i sam Gustaw II Adolf,który omal nie dostał się do polskiej niewoli.

Szwedzkie straty wyniosły ok. 1200 poległych i 500 wziętych do niewoli,choć niektóre źródła wskazują na straty w poległych na 500 ludzi i 100-200 wziętych do niewoli. Siły polskie straciły ok. 300 ludzi,w tym 150 Polaków. Zwycięstwo pod Trzcianą było największym sukcesem polskiej husarii nad Szwedami od czasów Kircholmu. Niestety,zwycięstwo to nie zostało należycie wykorzystane. Rozejm zawarty w Altmarku (dziś Stary Targ) we wrześniu 1629 r. pozwolił m.in. Szwedom pobierać 3,5% cła z polskiego handlu morskiego.

Daniel Sieczkowski

do góry
Sklep jest w trybie podglądu
Pokaż pełną wersję strony
Sklep internetowy Shoper Premium